Dijitalleşmenin iş yapış şekillerini kökten değiştirdiği günümüz ekonomisinde, bazı yasal yükümlülükler önemini korumaya devam ediyor. Damga vergisi, bu yükümlülüklerin başında gelir. Genellikle adı duyulan ancak detayları tam olarak bilinmeyen bu vergi türü, şirketlerin en sık karşılaştığı fakat aynı zamanda en çok hata yaptığı mali konulardan biridir. Bir hizmet sözleşmesinden maaş bordrosuna, bir kira anlaşmasından dijital ortamda yapılan bir teyit mektubuna kadar sayısız işlemde karşımıza çıkan damga vergisi, KOBİ'ler ve büyük ölçekli şirketler için göz ardı edilemeyecek bir finansal kalemdir.
Bu rehber, Finrota olarak işletmelerin finansal operasyonlarındaki karmaşıklığı azaltma misyonumuzun bir parçasıdır. 2025 yılına özel olarak hazırlanan bu kapsamlı içerikte, damga vergisine ilişkin tüm soru işaretlerini ortadan kaldırmayı hedefliyoruz. En güncel oranlar, doğru hesaplama yöntemleri, beyan ve ödeme süreçleri, kritik istisnalar ve olası cezalardan korunma yolları gibi konuları derinlemesine ele alarak, işletmenizin vergi uyumluluğunu sağlamasına ve finansal sağlığını korumasına yardımcı olacağız. Finansal süreçlerde şeffaflık ve kontrol sağlamanın ne kadar önemli olduğunu biliyoruz. Bu rehber, damga vergisi özelinde bu kontrolü sağlamanız için bir yol haritası niteliğindedir.
Damga Vergisi Tanımı ve Amacı
Damga vergisi, en basit tanımıyla, kişiler ile kişiler, kişiler ile kurumlar veya kurumlar ile kurumlar arasındaki hukuki ve resmi işlemleri belgeleyen ve ispat gücü taşıyan "kağıtlar" üzerinden alınan bir tür işlem vergisidir. Devlet için bir gelir kaynağı olmasının ötesinde, bu verginin iki temel amacı daha vardır: Birincisi, taraflar arasında yapılan anlaşmalara resmiyet kazandırmak; ikincisi ise bu yasal işlemleri kayıt altına alarak mali denetimi güçlendirmektir. Dolayısıyla damga vergisi, sadece bir maliyet unsuru değil, aynı zamanda yapılan sözleşmelerin ve anlaşmaların hukuki geçerliliğini destekleyen bir mekanizma olarak da işlev görür.
Hangi Belgeler ("Kağıtlar") Vergiye Tabidir?
Damga vergisinin yasal çerçevesini çizen 488 Sayılı Damga Vergisi Kanunu'na göre verginin konusu "kağıtlar"dır. Ancak bu noktada yapılan en büyük hatalardan biri, "kağıt" terimini sadece fiziksel evrak olarak düşünmektir. Kanun, modern iş dünyasının gerçeklerine uyum sağlayarak bu tanımı genişletmiştir.
"Kağıt" terimi, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile birlikte, elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri de ifade eder.
Bu geniş tanım, işletmelerin dijitalleşme süreçlerinde damga vergisi yükümlülüğünün ortadan kalkmadığını, aksine dijital platformlarda üretilen her belgenin de bu kapsama girebileceğini net bir şekilde ortaya koymaktadır. Finansal teknoloji çözümlerinin yaygınlaştığı günümüzde, şirketler online platformlar üzerinden çok sayıda sözleşme, anlaşma ve teyit belgesi üretmektedir. Bu durum, manuel takip ile vergi uyumluluğunu sağlamayı neredeyse imkansız hale getirirken, otomasyon ve dijital takip sistemlerinin önemini artırmaktadır.
Vergiye tabi başlıca kağıt türleri şunlardır :
- Mukavelenameler (Sözleşmeler) - Taahhütnameler ve Temliknameler - Kira Mukaveleleri - Kefalet, Teminat ve Rehin Senetleri - İhale Kararları ve Sözleşmeleri - Maaş, Ücret, Prim gibi ödemelere ilişkin kağıtlar (Maaş Bordroları) - Makbuzlar ve İbra Senetleri - Mali Tablolar (Bilançolar, Gelir Tabloları) - Vergi Beyannameleri
Damga Vergisinin Mükellefi Kimdir?
488 Sayılı Kanun'a göre damga vergisinin mükellefi, vergiye tabi kağıtları imza edenlerdir. Eğer bir belgeyi birden fazla taraf imzalıyorsa, bu tarafların tamamı verginin ödenmesinden müştereken ve müteselsilen sorumludur.
Taraflar, aralarında yapacakları bir anlaşma ile vergiyi kimin ödeyeceğini kararlaştırabilirler. Örneğin, bir sözleşmeye "Sözleşmeden doğan damga vergisi taraflar arasında yarı yarıya paylaşılacaktır" gibi bir madde eklenebilir. Bu tür bir madde, taraflar arasındaki mali yükümlülük paylaşımını düzenler. Ancak bu iç anlaşma, Vergi Dairesi'ni bağlamaz. Vergi Dairesi, ödenmemiş bir vergi tespit ettiğinde, borcun tamamını imza atan taraflardan herhangi birinden talep etme hakkına sahiptir.
Bu kuralın önemli bir istisnası vardır: Eğer işlemin taraflarından biri "resmi daire" (genel ve özel bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, köyler gibi) ise, resmi daireler damga vergisinden muaftır. Bu durumda, verginin tamamını diğer taraf, yani özel hukuk kişisi (şirket veya şahıs) ödemekle yükümlüdür.
2025 Yılı Güncel Damga Vergisi Oranları ve Maktu Tutarlar
Damga vergisi oranları ve tutarları her yıl güncellendiği için, işletmelerin finansal planlamalarını doğru yapabilmeleri adına en güncel rakamları bilmeleri kritik öneme sahiptir.
Yeniden Değerleme Oranı 2025
Damga Vergisi Kanununda yer alan maktu (sabit tutarlı) vergiler ve ceza tutarları, her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ilan edilen "yeniden değerleme oranı" kadar artırılır. 2025 yılı için geçerli olan tutarlar, 2024 yılı için ilan edilen %43,93'lük yeniden değerleme oranı baz alınarak hesaplanmış ve ilgili tebliğlerle Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
Nispi ve Maktu Vergi
Damga vergisi iki temel şekilde hesaplanır: Nispi ve Maktu.
Nispi Vergi: Belgenin üzerinde belirli bir parasal değer (bedel) varsa uygulanır. Bu vergi, belgedeki KDV hariç bedel üzerinden binde oranında (‰) hesaplanır. Örneğin, sözleşmeler için genel oran Binde 9,48'dir.
Maktu Vergi: Belgenin içeriğinde belirli bir parasal değer bulunmuyorsa veya kanun o belge türü için sabit bir tutar öngörmüşse uygulanır. Bu durumda, belgenin türüne göre belirlenmiş sabit bir TL tutarında vergi ödenir. Örneğin, 2025 yılı için Kurumlar Vergisi Beyannamesi'nden alınacak damga vergisi 898,20 TL'dir.
Temel kural şudur: Eğer bir kağıt hem belirli bir para içeriyor hem de kanunda maktu vergiye tabi olarak listeleniyorsa, genellikle nispi vergi uygulanır. Değer belirtilmemişse maktu vergi alınır.
2025 Yılı Damga Vergisi Üst Sınırı (Tavan)
Damga Vergisi Kanunu, nispi vergiye tabi yüksek bedelli işlemlerde ödenecek vergi miktarına bir üst sınır getirmiştir. Bu, özellikle büyük ölçekli şirketler için hayati bir finansal planlama unsurudur. 1 Ocak 2025'ten itibaren, tek bir kağıttan (tek bir belge ve nüshası) alınabilecek en yüksek damga vergisi tutarı (tavan) 24.477.478,90 TL olarak güncellenmiştir.
Bu tavanın pratikteki anlamı şudur: Örneğin, bir birleşme veya büyük proje için 3.000.000.000 TL bedelli bir sözleşme imzalandığını varsayalım. Normalde bu sözleşmenin damga vergisi (3.000.000.000 x 0,00948) 28.440.000 TL olacaktı. Ancak, 2025 yılı için belirlenen üst sınır nedeniyle, bu sözleşme için ödenecek damga vergisi en fazla 24.477.478,90 TL olacaktır.
Temel Hesaplama Mantığı
Nispi damga vergisinin hesaplanmasındaki temel mantık oldukça basittir. Ancak dikkat edilmesi gereken birkaç önemli nokta vardır.
Nispi Vergi Formülü: Ödenecek Damga Vergisi = Vergiye Tabi Tutar (Matrah) x Vergi Oranı
Matrahın Belirlenmesi: En kritik adım matrahın, yani verginin üzerinden hesaplanacağı tutarın doğru tespit edilmesidir.
- Eğer sözleşme tek seferlik bir bedel içeriyorsa, matrah bu bedeldir.
- Eğer sözleşme aylık kira, aylık hizmet bedeli gibi periyodik bir ödeme içeriyorsa, matrah, sözleşmenin toplam süresi boyunca ödenecek toplam bedeldir. Örneğin, 1 yıllık bir sözleşme için aylık bedel 12 ile çarpılarak yıllık matrah bulunur.
Örnek 1: Yıllık Hizmet Sözleşmesi
Bir teknoloji şirketi, bir pazarlama ajansıyla aylık 50.000 TL bedelle 1 yıllık danışmanlık hizmeti sözleşmesi imzalıyor.
- Adım 1: Yıllık Matrahı Hesaplama 50.000 TL/ay x 12 ay = 600.000 TL - Adım 2: Damga Vergisini Hesaplama Sözleşmeler için geçerli oran Binde 9,48'dir. 600.000 TL x 0,00948 = 5.688 TL
Bu sözleşme için ödenmesi gereken damga vergisi 5.688 TL'dir.
Örnek 2: İş Yeri Kira Sözleşmesi
Bir KOBİ, yeni ofisi için 2 yıllık bir kira sözleşmesi imzalıyor. Aylık kira bedeli 100.000 TL'dir.
Adım 1: Toplam Sözleşme Matrahını Hesaplama 100.000 TL/ay x 24 ay = 2.400.000 TL Adım 2: Damga Vergisini Hesaplama Kira sözleşmeleri için geçerli oran Binde 1,89'dur. 2.400.000 TL x 0,00189 = 4.536 TL
Bu 2 yıllık kira sözleşmesi için ödenmesi gereken damga vergisi 4.536 TL'dir.
Örnek 3: Maaş Bordrosu
Bir çalışanın aylık brüt ücreti 50.000 TL'dir.
- Adım 1: Matrahı Belirleme Maaş bordrolarında matrah, brüt ücret tutarıdır. - Adım 2: Damga Vergisini Hesaplama Maaş ve ücret ödemeleri için geçerli oran Binde 7,59'dur. 50.000 TL x 0,00759 = 379,50 TL
Bu çalışanın maaşından her ay kesilecek damga vergisi tutarı 379,50 TL'dir.
Damga Vergisi Matrahına KDV Dahil Edilir mi?
Bu, işletmelerin en sık yaptığı ve gereksiz maliyetlere yol açan hatalardan biridir. Gelir İdaresi Başkanlığı'nın yerleşik görüşü ve 30 Seri No'lu Damga Vergisi Genel Tebliği uyarınca cevap nettir: Hayır, Katma Değer Vergisi (KDV) damga vergisi matrahına dahil edilmez.
Eğer bir sözleşmede bedel "1.000.000 TL + KDV" şeklinde belirtilmişse, damga vergisi matrahı 1.000.000 TL'dir. Eğer bedel "1.200.000 TL (KDV Dahil)" şeklinde belirtilmişse, damga vergisi hesaplanmadan önce bu tutarın içerisinden KDV'nin ayrıştırılması ve KDV hariç tutarın matrah olarak alınması gerekir. Bu basit kuralı atlamak, özellikle yüksek bedelli sözleşmelerde şirketin binlerce lira fazla vergi ödemesine neden olabilir. Bu detaya dikkat etmek, basit bir matrah optimizasyonu ve gizli bir maliyet avantajı sağlar.
Yabancı Para Cinsinden (Kur ile) Düzenlenen Sözleşmelerde Hesaplama
Globalleşen ekonomide döviz cinsinden sözleşmeler oldukça yaygındır. Bu tür sözleşmelerde damga vergisi hesaplaması için özel bir kural uygulanır. 488 Sayılı Kanun'un 12. maddesine göre, yabancı para cinsinden düzenlenen kağıtların vergisi, belgedeki döviz tutarının TL'ye çevrilmesiyle hesaplanır.
Bu çeviri işleminde kullanılacak kur, belgenin düzenlendiği tarihten bir önceki iş günü Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından ilan edilen döviz satış kurudur.
Örnek: Bir şirket, 04 Aralık 2025 tarihinde 500.000 USD bedelli bir sözleşme imzalıyor.
- Adım 1: Doğru Kuru Tespit Etme Hesaplamada kullanılacak kur, bir önceki iş günü olan 03 Aralık 2025 tarihli TCMB döviz satış kurudur. Bu kurun, örneğin, 34,7391 olduğunu varsayalım.
- Adım 2: TL Matrahını Hesaplama 500.000 USD x 34,7391 TL/USD = 17.369.550 TL - Adım 3: Damga Vergisini Hesaplama 17.369.550 TL x 0,00948 = 164.663,33 TL.
Burada, sözleşmenin imzalandığı günün kurunun değil, bir önceki günün kurunun esas alınması, sıkça gözden kaçan ve denetimlerde sorun yaratabilen önemli bir ayrıntıdır.
Beyan ve Ödeme Süreçleri
Damga vergisini doğru hesaplamak kadar, zamanında beyan edip ödemek de bir o kadar önemlidir. Süreçlerin aksaması, şirketleri ciddi cezai yaptırımlarla karşı karşıya bırakabilir.
Mükellefiyet Türüne Göre Beyan Dönemleri
Damga vergisinin beyan ve ödeme takvimi, mükellefin statüsüne göre ikiye ayrılır:
- Sürekli Mükellefiyet: Anonim şirketler, limited şirketler ve Gelir İdaresi tarafından belirlenen diğer kurum ve kuruluşlar sürekli damga vergisi mükellefidir. Bu mükellefler, bir ay içinde düzenledikleri tüm vergiye tabi kağıtların vergisini, ertesi ayın 23. günü akşamına kadar tek bir Damga Vergisi Beyannamesi ile beyan ederler. Ödemeyi ise beyannamenin verildiği ayın 26. günü akşamına kadar yaparlar.
- Süreksiz Mükellefiyet: Sürekli mükellefiyet kapsamında olmayanlar (örneğin, bazı şahıs işletmeleri veya sadece tek bir işlem nedeniyle vergi mükellefi olanlar) için süreç daha hızlı işler. Bu mükellefler, vergiye tabi kağıdın düzenlendiği tarihi izleyen 15 gün içinde beyanname verip vergiyi ödemek zorundadır.
Ödeme Yöntemleri ve Kanalları
Günümüzde damga vergisi beyan ve ödeme işlemleri büyük ölçüde dijitalleşmiştir.
Beyanname Verme: Mükellefler, damga vergisi beyannamelerini Gelir İdaresi Başkanlığı'nın (GİB) İnteraktif Vergi Dairesi, Defter-Beyan Sistemi veya e-Beyanname sistemi üzerinden elektronik olarak verebilirler.
Ödeme Yapma: Vergi ödemeleri aşağıdaki kanallar aracılığıyla gerçekleştirilebilir :
* Vergi dairelerinin vezneleri. * GİB ile anlaşmalı bankaların şubeleri, ATM'leri veya internet/mobil bankacılık uygulamaları. * GİB İnteraktif Vergi Dairesi (intvrg.gib.gov.tr) veya GİB Mobil uygulaması üzerinden kredi kartı veya banka kartı ile.
Damga Vergisi Gecikme Bedeli
Damga vergisinin zamanında beyan edilmemesi veya ödenmemesi, ciddi mali sonuçlar doğurur. Bu durumda işletmeler iki temel yaptırımla karşılaşır:
Vergi Ziyaı Cezası: Zamanında ödenmeyen vergi aslı üzerinden, genellikle vergi aslının %50'si oranında vergi ziyaı cezası kesilir. Eğer durum pişmanlık hükümlerine uyulmadan, kanuni süresi geçtikten sonra kendiliğinden beyan edilirse bu oran uygulanır.
Gecikme Zammı: Verginin normal vadesinden ödendiği tarihe kadar geçen süre için gecikme zammı hesaplanır. 21 Mayıs 2024 tarihli Cumhurbaşkanı Kararı ile bu oran aylık %4,5 olarak belirlenmiştir. Gecikme zammı günlük olarak hesaplanır.
Bu yüksek oranlar, vergi takvimine titizlikle uymanın ve ödemeleri geciktirmemenin ne kadar kritik olduğunu göstermektedir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Sözleşmeyi değiştirdik (Zeyilname) veya süresini uzattık. Tekrar damga vergisi ödeyecek miyiz?
Evet, ancak farklı kurallara göre. 488 Sayılı Kanun'un 14. maddesi bu durumu netleştirir. Eğer düzenlenen bir ek protokol (zeyilname) ile sadece sözleşmenin bedeli artırılıyorsa, damga vergisi yalnızca artan bedel üzerinden aynı oranla hesaplanır.
2. Sözleşmemizi başka bir şirkete devrettik. Damga vergisi durumu ne olacak?
Bu, işletmeler için önemli bir maliyet avantajı sunan özel bir durumdur. Yine Kanun'un 14. maddesine göre, belli bir bedel içeren bir sözleşmenin devredilmesi halinde, devir senedi üzerinden alınacak damga vergisi, asıl sözleşme için ödenmiş olan damga vergisinin dörtte biri (1/4) oranındadır.
3. Kamu ihalelerindeki hakediş ve fiyat farkı ödemeleri damga vergisine tabi mi?
Evet. Kamu ihaleleri sürecinde damga vergisi birkaç aşamada ortaya çıkar. İlk olarak, ihale kararının onaylanmasıyla ihale bedeli üzerinden Binde 5,69 oranında "ihale kararı damga vergisi" doğar. Ardından, yüklenici ile idare arasında imzalanan sözleşme, sözleşme bedeli üzerinden Binde 9,48 oranında damga vergisine tabidir. Süreç devam ederken yapılan hakediş ödemeleri sırasında düzenlenen kağıtlar (makbuz ve ibra senetleri) ve eğer sözleşmede varsa ödenen fiyat farkları da KDV hariç tutarları üzerinden Binde 9,48 oranında damga vergisine tabi tutulur.
4. Bankadan aldığımız teminat mektuplarında damga vergisi nasıl hesaplanıyor?
Banka teminat mektupları, Damga Vergisi Kanunu'na ekli (1) sayılı tabloda "Kefalet, teminat ve rehin senetleri" başlığı altında ayrıca sınıflandırılmıştır. Bu belgeler, mektupta yazılı teminat tutarı üzerinden Binde 9,48 oranında nispi damga vergisine tabidir. Vergi, teminat tutarı üzerinden banka tarafından hesaplanarak tahsil edilir.
Bu noktada Finrota'nın sunduğu online tahsilat ve açık bankacılık hizmetleri, işletmelere bütünsel bir finansal kontrol mekanizması sunar. Tüm gelir ve gider akışını tek bir platformdan şeffaf bir şekilde izleyebilmek, damga vergisi gibi önemli ödemelerin zamanında ve doğru bir şekilde yapılması için gereken finansal disiplini ve öngörüyü sağlar. Finansal operasyonlarınızı dijitalleştirerek vergi uyumluluğunuzu güçlendirmek ve geleceğe güvenle bakmak için Finrota'nın KOBİ'ler ve büyük işletmelere özel çözümlerini keşfedin.
